Afbeelding 1: Met hun grote raampartijen doen de voormalige fabrieksgebouwen van complex Molenberg nog verrassend modern aan.

Hoewel de mijnbouw een zwaar stempel heeft gedrukt op het recente verleden van Heerlen, is het erfgoed dat hier nog aan herinnert relatief schaars. Nieuwe bedrijvigheid die na de mijnsluitingen vervangende werkgelegenheid moest bieden, was vaak maar een kort leven beschoren. Een uitzondering hierop betrof de vestiging van Philips op de Molenberg, die ruim een halve eeuw uiteenlopende componenten produceerde, met op het hoogtepunt achttienhonderd medewerkers. Toen het bedrijf in 1950 haar deuren opende floreerde de steenkolenwinning weliswaar nog, niettemin was deze moderne industrie reeds welkom voor met name de vrouwelijke beroepsbevolking. De halfgeleidertechnologie mocht dan juist in die jaren tot ontwikkeling komen, de vraag naar elektronenbuizen bleef nog tot in de jaren zeventig bestaan en Philips Heerlen produceerde ze. Het ging hierbij vooral om zogenaamde ontvangstbuizen voor televisietoepassing. Door de opkomst van dit nieuwe medium was de behoefte aan deze versterkers zo groot dat Philips voor de productie uitweek naar assemblageateliers buiten Eindhoven. In het kader van haar spreidingsbeleid, om werk naar de mensen i.p.v. mensen naar het werk te brengen, waren zo eind jaren veertig al fabrieken in Roermond en Sittard geopend. Deze ‘spreidingsbedrijven’ kenmerkten zich door laagbouw in baksteen, met grote raampartijen voor de assemblagehallen, kantoorruimten op twee verdiepingen daaromheen en in Heerlen onderling verbonden door loopbruggen. Afbeelding 2: De pijpleidingen op de portalen hebben plaatsgemaakt voor de bekabeling van de digitale infrastructuur van ©-mill.

Nadat de productie van elektronenbuizen over haar hoogtepunt was volgden magneetkoppen voor cassetterecorders, reedcontacten voor telefooncentrales, beeldversterkers voor röntgenapparaten en LCD’s voor beeldschermen. De galvanische afdeling behoorde ook tot deze uiteenlopende activiteiten die volgens sommigen van Heerlen een ‘klusjesfabriek’ maakten, hoewel de grote brand die hier in 1984 uitbrak beslist een serieuze aangelegenheid was, getuige de nachtelijke evacuatie van de omliggende woonwijk. OLED-technologie mag dan nieuwste generatie televisietoestellen mogelijk hebben gemaakt, Heerlen heeft hier ondanks jarenlange inspanningen op dit gebied niet meer de vruchten van mogen plukken. Sluiting van de laatste Philipsactiviteit in 2009 betekende niet het einde voor wat inmiddels bedrijvenpark Molenberg was gaan heten. Onder de nieuwe naam ©-mill bieden de voormalige fabrieksgebouwen tegenwoordig onderdak aan startende ondernemers in de creatieve sector.

Afbeelding 3: ©-mill combineert nieuwe bedrijvigheid met behoud van industrieel erfgoed.

In onderstaand artikel is meer te lezen over de geschiedenis van de elektronenbuizenfabriek van Philips in Heerlen.

Philips Erfgoed – Heerlen